Mechanizmy wpływu społecznego Teorie różnią się także w swoich przewidywaniach co do środków, za pomocą których wpływ społeczny oddziałuje na rozwój poznawczy. W teorii Piageta głównym czynnikiem rozwoju poznawczego jest równoważenie. Dzieci spostrzega się tu jako takie, które podejmują wysiłki zmierzające do poradzenia sobie z rozbieżnościami występującymi pomiędzy ich własnymi sposobami widzenia świata (ich schematami), a docierającymi do nich nowymi informacjami, i jako zmieniające swój sposób myślenia tak, aby osiągnąć lepszą zgodność z rzeczywistością. Gdy schemat zostaje zmieniony tak, że nowe doświadczenie lepiej do niego pasuje, ustala się na nowo równowaga na wyższym już poziomie. Piaget koncentrował swą uwagę przede  [ Read More ]

Aspekt psychicznego funkcjonowania dziecka W przeciwieństwie do teorii Piageta teoria Wygotskiego zbudowana została na założeniu, że rozwoju jednostki nie można zrozumieć bez odniesienia go do środowiska społecznego, zarówno instytucjonalnego, jak i interpersonalnego, w którym żyje dziecko. Teoria Wygotskiego podkreśla ukierunkowanie indywidualnego myślenia poprzez instytucje społeczne i technologie rozwinięte w toku historii społeczeństwa (takie jak posyłanie dzieci do szkoły, czytanie i pisanie, systemy wiedzy matematycznej i strategie zapamiętywania). Owe różne społeczne osiągnięcia, dotyczące procesów przetwarzania informacji, stają się dla dzieci dostępne poprzez interakcję z osobami, które są od nich lepiej przygotowane. Zgodnie z „ogólnym, genetycznym prawem rozwoju kulturowego” Wygotskiego, „Każda funkcja  [ Read More ]

Tradycja do kultywowania ziaren Piaget w swej teorii zakłada, że świat społeczny, w którym żyją dzieci, odgrywa znaczącą rolę w procesach ich rozwoju. Na przykład w 1927 roku twierdził, że rozwój dziecka jest w takim samym stopniu adaptacją do środowiska społecznego, jak i do środowiska fizycznego. „Życie społeczne jest niezbędnym warunkiem rozwoju logiki. Jesteśmy przekonani, że życie społeczne przekształca prawdziwą naturę jednostki”. Pod koniec swojego życia Piaget stwierdzał, że „najbardziej znaczącym aspektem sposobu, w jaki ludzka wiedza jest zbudowana jest to, że ma ona zarówno kolektywną, jak i indywidualną naturę”. Jednakże mimo tych twierdzeń problem wpływów społecznych na rozwój nie  [ Read More ]

W jakim stopniu inne osoby mogą dzielić z matką opiekę nad niemowlęciem? Problem ten wyłania się w takich wypadkach, jak choroba matki lub koniecz­ność zarabiania na utrzymanie rodziny. Podział obowiązków związanych z opieką może też być udogodnieniem z wyboru; na przykład, kiedy matka pragnie więcej odpoczynku lub chce się poświęcić innym zainteresowaniom. Niektóre kobiety z racji cech osobowości mogą dobrze sprawować opiekę ma­cierzyńską tylko przez pewien okres; poświęcenie całego czasu opiece nad niemowlęciem przychodzi im z trudnością. Częściowa pomoc polegająca na zastąpieniu ich pozwala im zachować pozytywne aspekty związane z macie­rzyństwem. Taki wybór może jednakże opierać się również na przekonaniu,  [ Read More ]

Czy tylko matka może na stałe opiekować się niemowlęciem? Kiedy możliwe stało się karmienie butelką, teoretycznie każdy może być do­brą „matką”, ale takie zadanie jest nieporównywalnie trudniejsze dla takiej „matki” niż dla matki naturalnej. Staje się to smutną koniecznością, kiedy mat­ka umiera albo jest na stałe rozdzielona z niemowlęciem, a opieki nad nim muszą podjąć się inne osoby. Profesjonalna, całodobowa opieka pielęgniar­ska jest nie tylko niezwykle kosztowna, lecz – co więcej – nie może jej sprawo­wać jedna tylko osoba, choćby najżyczliwsza. Pielęgniarka lub gosposia pra­cuje najwyżej od dziesięciu do dwunastu godzin dziennie i wymaga od czasu do czasu wolnego dnia.  [ Read More ]

Aspekty macierzyństwa Poznawanie dziecka, uczenie się rozpoznawania różnego rodzaju płaczu i innych sygnałów, opiekowanie się nim przez okrągłą dobę – to bardzo uciążliwa praca. Nawet najbardziej oddane i zdrowe matki czują zmęczenie i nie znajdują przyjemności w sprawowaniu ciągłej opieki macie­rzyńskiej. Zwykle jednak natura daje jej dosyć siły i prężności, by podołała sprawowaniu pełnej opieki nad niemowlęciem i swymi pozostałymi dziećmi, a jednocześnie mogła jako tako prowadzić dom i nawet po trosze funkcjono­wać jako żona. Jednak fakt, że kobieta jest biologiczną matką, nie gwarantuje dobrego i radosnego macierzyństwa. Przeszkodą dla zdolności matki do skutecznej opieki nad dzieckiem może stać się  [ Read More ]

Uczucie jedności Narodziny to wielkie wydarzenie, które prowadzi do postrzegania dziecka jako oddzielnej osoby samej w sobie, chociaż psychicznie nadal po­zostaje ono częścią matki, a kiedy bierze je ona w ramiona i karmi piersią, przywrócona zostaje również jedność ich dał. Jedyna różnica polega na tym, że przed urodzeniem dziecko było jej wewnętrzną częścią, a po urodzeniu staje się zewnętrzną. To uczucie fizycznej i emocjonalnej jedności jest konie­czne dla własnego dobrego samopoczucia matki i pomaga w jej macierzyństwie. Troszcząc się o dziecko, matka troszczy się o część siebie samej. Kiedy karmi je piersią (pamiętajmy, że karmienie butelką stało się możliwe dopiero  [ Read More ]

Świat społeczny Koncepcja procesu rozwoju i relacji pomiędzy jednostką a społeczeństwem ma w obu teoriach podłoże dialektyczne. Co więcej, obie rozważają role jednostki i środowiska nierozdzielnie. Piaget, w rozważaniach na temat asymilacji i akomodacji, opisał współzależność organizmu i środowiska. Wygotski swoje podejście do wzajemności oddziaływań jednostki i środowiska zawarł w analizie „zrośniętych” poziomów rozwoju filogenetycznego, społeczno-historycznego, ontogenetycznego i mikrogenetycznego. Piaget i Wygotski podzielali także przekonanie, że dzieci aktywnie uczestniczą w swoim własnym rozwoju i że zdobywają wiedzę o świecie dzięki swej działalności. Chociaż Piaget i Wygotski uznawali, że świat społeczny odgrywa ważną rolę w rozwoju poznawczym, to jednak różniły ich  [ Read More ]

Rewolucyjny proces W niektórych punktach podejścia Piageta i Wygotskiego wykazują uderzające podobieństwa. Być może nie ma w tym nic dziwnego. Świat intelektualny, w którym obaj tworzyli, był podobny. Obaj cytowali prace tych samych, znaczących postaci w swojej dziedzinie, takich jak Baldwin, Biihler, Janet i Stern. Piaget nie znał prac Wygotskiego przed jego śmiercią w 1934 roku i mógł je przeczytać dopiero w 25 lat później. Jego prace były natomiast bardzo dobrze znane Wygotskiemu, który napisał wstęp do rosyjskiego przekładu Mowy i myślenia u dziecka. Piaget i Wygotski podkreślali znaczenie podejścia genetycznego i badania procesów psychicznych w toku ich rozwoju zarówno  [ Read More ]

Podzielanie pewnego sposobu myślenia Psycholodzy, pod wpływem prac Piageta i Wygotskiego, coraz bardziej zainteresowani są badaniami zależności pomiędzy kontekstem społecznym a rozwojem poznawczym jednostki. Piaget, chociaż sam przede wszystkim koncentrował się na rozwoju indywidualnym, przekonany był, że dyskusja pomiędzy dziećmi odgrywa istotną rolę w ich rozwoju poznawczym. Teoria Wygotskiego w centrum swoich zainteresowań umieszcza społeczną interakcję, traktując ją jako środek, dzięki któremu dzieci, wspomagane w swoim uczeniu się przez osoby obdarzone większymi umiejętnościami w zakresie technologii intelektualnych typowych dla danej kultury, rozwijają się. W rozważaniach dotyczących podobieństw i różnic między obiema teoriami analizie poddamy te badania, które dotyczą efektów rówieśniczej  [ Read More ]

Rusztowaniowa pomoc Piagetowskie spojrzenie na rolę, jaką czynniki społeczne odgrywają w rozwoju może być użyteczne dla zrozumienia tych sytuacji, w których obecne są jawne wskaźniki konfliktu poznawczego. Gdy chcemy jednak zrozumieć poznawcze konsekwencje interakcji społecznej w innych sytuacjach, to bardziej pomocne mogą być idee Wygotskiego. W zadaniach, w których tworzono dane eksperymentalne i w których wymagano umiejętności organizacyjnych, rówieśnicy poprzez podejmowanie komplementarnych ról w rozwiązywaniu problemów mogli wspólnie wykonać zadanie, zanim potrafili wykonać je osobno. Rówieśnik w roli obserwatora dostarczał po części tych samych rodzajów „rusztowaniowej” pomocy, którą inni przypisywali dorosłemu w roli nauczyciela. Zatem podejście Wygotskiego pozwala nam zauważyć,  [ Read More ]

Rozwiązywanie problemów we współpracy Każde z dzieci uczy się używania mowy w celu kierowania działaniami swojego partnera i — w konsekwencji — uczy się działania pod kierownictwem mowy swojego partnera. Wystawienie na tę formę społecznej regulacji pozwala dzieciom na wspólne rozwiązanie trudnych problemów, na długo zanim będą potrafiły rozwiązać je osobno. Co ważniejsze, doświadczenie ze społecznymi formami regulacji może dostarczyć dzieciom tych właśnie narzędzi, których potrzebują do samodzielnego rozwiązywania problemów. Doświadczenie to daje im możliwość obserwowania i wpływania na proces rozwiązywania problemów oraz wybierania tych procedur, które są najbardziej efektywne. Kiedy potrafią już odnieść tę społeczną zdolność rozumienia do samych  [ Read More ]